Amerikan Format Senaryo Nasıl Yazılır? [Detaylı Rehber]

Amerikan Format Senaryo

Merhaba senarist adayı!

Bu yazıda “Amerikan senaryo formatı nedir ve amerikan format senaryo nasıl yazılır?” sorularının epey detaylı biçimde açıkladık. Ayrıca yazı boyunca sadece amerikan senaryo formatı değil, bir diğer senaryo yazım formatı olan fransız formatı hakkında da açıklamalar yaptık ve yazıya bir amerikan senaryo formatı örneği ekledik. Az kalsın unutuyordum! Yazıda Word formatında indirebileceğin bir Amerikan Senaryo Formatı Word dosyası da var, o çok işine yarayacak. Senaryo formatlarını iyice kavramak istiyorsan yazıyı sonuna kadar okuman önemli.

Hadi, başlayalım.

Amerikan Senaryo Formatı, Fransız Senaryo Formatı ve Daha Fazlası…

Senaryo yazarı olmaya karar verdiğiniz andan beri hayatınıza ne kadar fazla kavram girdi, değil mi? Belki de bu kadarını beklemiyordunuz! Sıkı durun, dahası var! Logline, sinopsis ve tretman derken senaryoya geldiğinizde yolun sonuna ulaştığınızı sanıyorsanız, yanılıyorsunuz.

Senaryo yazımına geçerken, hangi formatta yazacağınıza da karar vermeniz ve bu sebeple de iki farklı senaryo formatını öğrenmeniz gerekir. Peki senaryoda format nedir, ne işe yarar, format çeşitleri nelerdir? Dilerseniz gelin, senaryo formatı hakkında genel bir bilgi edinelim ve sonrasında da Holywood’un vazgeçilmezlerinden olan Amerikan formatı nasıl yazılır, detaylandıralım.

Senaryo Hangi Formatta Yazılır?

Senaryonun her şeyden önce bir matematik işi olduğunu ve her aşamasında kendine has jargonlara sahip olduğunu artık biliyorsunuz. Senaryo formatı da her senaristin öğrenmesi gereken detaylardan biridir. Basit bir benzetme yapmak gerekirse, senaryo yazımını yeni bir dil olarak kabul edersek senaryo formatı da o dilin grameridir. Bir diğer ifadeyle, formatı doğru bir şekilde kullanmadan doğru bir şekilde senaryo yazmanız mümkün değildir!

Peki senaryoda format neden bu kadar önemlidir?

Senaryo, yukarıda da bahsettiğimiz gibi bir lisandır, bu sebeple de aynı dili konuştuğunuz kişilerin, yani yapımcı, yönetmen ve oyuncuların senaryonuzu en iyi şekilde anlaması için senaryo formatına ihtiyaç duyulur. Formatı doğru şekilde yazılmış senaryolar, dünyanın her yerindeki sinemacılar tarafından doğru bir şekilde anlaşılabilir.
Her senaryonun temel hedefi, elbette ki bir filme dönüşmektir. Yani hiçbir senaryo, yalnızca okunması için yazılmaz. Her senaristin hayali, yazdığı senaryonun çekilmesidir. Film çekimi ise son derece detaylı bir şekilde planlanan son derece zorlu bir süreçtir. Senaryo formatları, çekim ekiplerinin set planlarını yapmasını kolaylaştırır ve böylece çekim sürecini hızlandırır.
Senaryo formatının doğru şekilde kullanılması, oyuncuların da işini kolaylaştırır. Oyuncular, format sayesinde teknik ekibe yazılmış detaylara hiç takılmadan kendi rollerini okuyabilir ve böylece performanslarını artırabilir.
Senaryo, çekim sonrası işlemlerde de kullanılan bir rehberdir. Montaj, miksaj, seslendirme, müzik yerleştirme gibi aşamaların tamamında senaryodan yararlanılır. Bu sebeple senaryo formatı, post prodüksiyon aşamalarında görev alan kişilerin de işlerini daha iyi yapmalarına yardımcı olur.

Gördüğünüz üzere senaryo formatı, yapım öncesinden filmin bitiş anına kadar olan tüm süreçlere etki eder ve bu sebeple de büyük önem taşır. Peki senaryo hangi formatta yazılır?

Dünya üzerinde genel olarak kabul görmüş iki senaryo formatı bulunur.

Bunlardan ilki Amerikan formatı, ikincisi ise Fransız formatı ya da Fransız – İtalyan formatı olarak da isimlendirilen Avrupa formatıdır. Holywood, dev bir endüstri olması sebebiyle pek çok detayda olduğu gibi senaryo formatında da katı sınırlara sahiptir ve Amerikan format dışında yazılmış hiçbir senaryoyu kabul etmez. Hatta öyle ki, Amerikan formatta yazılmış ancak Holywood tarafından belirlenen punto ve font kriterlerine uymayan senaryolar bile okunmadan geri gönderilir.

Diğer ülkelerde ise format konusu daha esnektir. Avrupa ülkelerinde genellikle Fransız formatı tercih edilse de Amerikan formatında yazılan eserler de çoğunlukla değerlendirmeye alınır ve hatta kimi zaman Avrupalı yönetmenler, sete Amerikan formatında yazılmış senaryolarla çıkmayı da tercih edebilir. Peki Fransız formatı nedir, Amerikan formatı nedir ve bu iki türü birbirinden ayıran detaylar hangileridir? Gelin birlikte göz atalım.

Senaryo formatları, her senaristin detaylı bir şekilde bilmesi ve ustalıkla uygulaması gereken detaylar içerir. Eğer siz de bu konuyu uzmanından öğrenmek isterseniz, yönetmen Dursun Gültekin’in İstanbul Sinema Atölyesi’ndeki webinarlarına katılabilirsiniz.

Fransız Formatı Senaryo Nedir?

Fransız formatı senaryo, Türkiye’de de sıklıkla kullanılan bir senaryo biçimidir ve dünya üzerindeki pek çok otorite, Fransız – İtalyan formatının Amerikan formatına göre daha verimli olduğunu öne sürer. Fransız formatı kullanarak senaryo yazmanız için aşağıdaki detaylara dikkat etmeniz yeterlidir.

A4 sayfasının ortasından hayali bir çizgi geçtiğini varsayın – ancak bu çizgiyi asla gerçekten çizmeyin! – ve sayfayı iki ana bölüme ayırın. Solda kalan bölüm mizansenler, sağda kalan bölüm ise sesler kısmıdır.
Karakterlerin hareketleri ve sahnede gelişen tüm olaylar, mizansenler bölümüne, yani sayfanın soluna yazılır. Ayrıca mekan ve karakter tasvirleri de yine bu kısma yazılır. Ancak tasvir yaparken birkaç kelimeyi geçmemeniz gerekir.
Sayfanın sağ bölümü ise diyaloglar, ses efektleri ve müzikler içindir. Diyalog yazarken konuşacak olan karakterin ismi büyük harfle yazılır ve yanına “:” ya da “-“ simgelerinden biri konur. Ardından doğrudan diyalog verilir. Unutmamanız gerekir ki senaryoda asla karakterin söylediği cümleler için “der, diye konuşur, söyler” gibi yüklemler kullanılmaz!
Fransız format senaryoda gerekirse diyalogların arasına parantez içinde yönlendirmeler de eklenebilir. Ancak bu eklemelere çok dikkat etmek gerekir. Diyalogların arasına parantez içinde yazılacak yönlendirmelerin bir ya da iki kelimeyi geçmemesi ve ayrı satır açmaya değmeyecek kadar kısa olması şarttır. Daha uzun şekilde tasvir edilecek mizansenlerin mutlaka sol tarafa yazılması gerekir.

Fransız format senaryonun sayfa içi yapısı yukarıdaki gibidir. Ancak formatı tamamlamak için sahne başlıklarını ve sahne geçişlerini de doğru şekilde belirtmeniz gerekir. Sahne başlıklarında verilmesi gereken bilgiler ise şunlardır:

Sahne numarası,
Sahnenin iç mi dış mı olduğu bilgisi,
Sahnenin genel mekanı,
Sahnenin genel mekan içindeki özel yeri.

Örnek vermek gerekirse, Eşkıya filminin açılış sahnesini düşünelim. İlk olarak görüntü üzerine yazılar düşer ve sonrasında Baran’ın hapisten çıktığı anı görürüz. Bu sahnenin başlığı, aşağıdaki gibi olacaktır:

DIŞ. HAPİSHANE ÖNÜ / ÇIKIŞ KAPISI – GÜN

En başa sahne numarasını yazarız, çünkü bu numara, film çekiminde görev alan herkesin en çok ihtiyaç duyacağı bilgidir. Ardından sahnenin iç mi dış mı olduğunu yazarız, bu bilgi de çekim programları oluşturulurken büyük fayda sağlar. Sahnemizin genel mekanı hapishanenin önü, özel yeri de çıkış kapısıdır. Bunu net bir şekilde belirtiriz ve ardından sahnenin hangi zaman diliminde geçtiğini yazarız.

Sahne başlıkları, elbette ki her sahnenin en üstünde yer alır. Sahne geçişleri de sahnenin sonuna yazılır. Peki sahne geçişi ne demektir? Film izlerken fark etmeyebilirsiniz, ancak her sahnenin farklı bir kapanışı bulunur. En çok kullanılan sahne kapanışı cut, yani kesmedir. Bunun yanı sıra fade out, fade in, fade to black, dissolve gibi çeşitli geçiş teknikleri de uygulanır. Bu tekniklerden hangisinin kullanılacağı ise sahnenin sonunda yazılır. Pek çok senarist, aksi belirtilmediği sürece kesme yapılacağını öngöreceği için yalnızca kesme dışındaki geçişleri yazmayı tercih eder. Siz de bu yöntemi kullanarak senaryolarınızda yerden tasarruf edebilirsiniz.

Senaryoda İç Dış Nedir?

Yukarıda yazdığımız iç ve dış kısımlarını detaylı bir şekilde açmakta fayda bulunur çünkü bu bilgiler, Amerikan formatı senaryo yazımında da aynı şekilde kullanılır. Senaryoda iç ve dış bilgileri neden yazılır? Bu işlemin temel amacı, yine çekim aşamasını kolaylaştırmaktır. İç sahneler, dış sahnelere göre çok daha kolay çekilir.

Dış mekanları aydınlatmak, iç mekanları aydınlatmaya göre çok daha zor ve masraflıdır. Bu sebeple de dış mekanlarda çoğunlukla doğal ışıktan, yani güneş ışığından yararlanılır. Ancak gün boyu çekilebilecek sahne sayısı sınırlıdır. Dış mekanda geçen gece sahneleri ise son derece meşakkatli bir ışık kurulumu gerektirir. Dış mekanlar, farklı sebeplerden ötürü de çekimi zorlaştırır. Ekipler, dışarıda olduklarında insan ve araç trafiğini kontrol etmek, mekan kapatmak, hava koşullarıyla mücadele etmek zorunda kalır. Bu sebeple bol bol dış gece sahnesi yazan her senaristin en sık duyacağı cümle şudur:

“Senarist sıcak evinde rahat rahat yazıyor, sabaha kadar sokaklarda biz uğraşıyoruz!”

Çekim ekiplerinin adeta mottosu haline gelen bu cümle, son derece doğrudur! Dış sahnelerin hazırlığı iç sahnelere göre çok uzun olduğu için bir senaryodaki sahnelerin büyük oranda iç olması istenir.

Senaryo yazarları, genellikle hayal güçlerini serbest bırakmaya ve film çekimi için sınırsız imkânlar hayal etmeye meyilli olsa da özellikle Türkiye’deki prodüksiyon gerçekleri son derece nettir! Hele ki dizi çekimlerinde işin içine zamanla yarışma kavramı da girince iç mekan sahnelerinin önemi daha da artar. Bu sebeple de yapım ve çekim ekipleri ellerine bir senaryo geldiğinde ilk olarak sahnelerin iç ve dış mekan dağılımına bakar. Eğer senaryonuzda dış mekanların yoğunluğu yaklaşık %20’yi aşıyorsa, revizyon almanız işten bile değildir!

Senaryonun yönetmen gözünden nasıl değerlendirildiğini detaylı bir şekilde öğrenmek için İstanbul Sinema Atölyesi’ndeki online derslere hemen kayıt olabilirsiniz!

Gelelim Amerikan format senaryo yazımına.

Amerikan Formatı Nedir?

Senaryoda formatın ve detayların önemini anlattığımıza göre, Amerikan formatı senaryoların kendilerine has detaylarına geçebiliriz. İlk olarak senaryoda Amerikan formatı nedir sorusuna yanıt vermemiz gerekir. Amerikan formatı, Fransız formatından şablon olarak ayrılan bir türdür.

Fransız İtalyan senaryo şablonunda sayfa hayali bir çizgiyle dikine ikiye bölünürken Amerikan formatta ise sayfanın ortasından bir kolon geçtiği varsayılır. Ortadan geçen kolon, karakter isimleri ve diyalog yazımı içindir. Amerikan formatta mizansenler, Fransız İtalyan formatından farklı olarak satırın tamamına yazılır. Yani Amerikan format senaryo, Fransız format gibi iki net alana ayrılmaz. Bu sebeple de pek çok yönetmen ve oyuncu, Amerikan format senaryoları okumayı Fransız İtalyan senaryolara göre daha zor bulur.

Fransız İtalyan formatıyla yazılan senaryoların avantajı, sayfayı ikiye katlamaya izin vermeleridir. Bu durum, çekime hazırlanırken de setteyken de büyük bir kolaylık sağlar. Amerikan format ise tüm sayfayı kullandığı için ortadan katlanamaz ve çekim ekiplerine, oyunculara ya da yönetmene pratik bir kullanım imkânı sunmaz.

Senaryoda Amerikan Formatı

Bu noktada aklınızda pek çok soru işareti oluşmuş olmalı: Amerikan formatı pratik değilse neden tercih edilir, Amerikan formatının kendine has avantajları var mıdır? Gelin, bu sorulara yanıt bulalım.

Öncelikle, her yönetmenin ve set çalışanının kendine has alışkanlıklara sahip olduğunu unutmamak gerekir. Yani bazı yönetmenler ve set çalışanları Fransız formatını kullanışlı bulurken bazıları ise Amerikan formatını tercih edebilir.

Amerikan formatı, senaryo üzerine not almayı kolaylaştıran bir yapıya sahiptir. Fransız İtalyan formatında sayfa alanında daha çok boşluk olsa da Amerikan formatlı senaryolar tam sayfa halinde kullanıldıkları için alınan notlara daha kolay ulaşılmasını sağlar ve bu sebeple de çalışırken not almayı seven kişilere büyük bir kolaylık sunar.

Amerikan formatının bir diğer avantajı ise okuyucusunu detaylara dikkat etme konusunda adeta zorlamasıdır. Avrupa tarzında yazılmış bir senaryo okurken diyalogları alt alta okumanız ve mizansen bölümüne hiç bakmadan sayfalarca ilerlemeniz mümkündür. Amerikan formatlı senaryolarda ise gözünüz ister istemez mizansen kısmına da takılır ve bu durum, önemli detayları atlamanızın önüne geçer. Amerikan piyasasının bu senaryo formatına verdiği önemin temel sebebi de budur: Amerikan formatı film senaryosu, detayları atlamanıza ve size verilen bilgileri göz ardı etmenize izin vermez.

Bu bilgileri keyifli bir şekilde pekiştirmek isterseniz, size iki yapım önerimiz var. Amerikan senaryo formatı ve Holywood senaristliğiyle ilgili etkileyici bir film izlemek isterseniz, Bryan Cranston’ın efsanevi Holywood senaristi John Trumbo’yu canlandırdığı Trumbo (2015) filmini izleyebilirsiniz. Amerikan senaristlik dünyasına hicivsel bir yaklaşım keşfetmek için ise Friends’in Joey’i Matt LeBlanc’ın başrolünde oynadığı Episodes dizisine göz atabilirsiniz.

Amerikan Formatında Senaryo Nasıl Yazılır?

Senaryo yazarken çeşitli programlar kullanmanız, size zamandan tasarruf etme konusunda büyük avantaj sağlar. Örneğin Fransız senaryo Word üzerinden rahatlıkla yazılabilen bir formattır ve internete “Fransız senaryo formatı Word indir” yazmanızla birlikte çeşitli şablonlar bulmanız mümkündür.

Çeşitli Fransız senaryo yazma programı ve yazılımları üretilse de Microsoft Word programı hâlen Fransız senaryo yazımı için en ideal seçenektir. Amerikan senaryo formatı Word üzerinden uygulanabilir ancak bu durum biraz zordur. Amerikan formatında senaryo yazma işlemleri, ağırlıklı olarak Celtx ve Final Draft gibi yazılımlar üzerinden gerçekleştirilir. Eğer senaryo formatı Word şablonları arıyorsanız, Fransız formatı için buraya, Amerikan formatı için buraya tıklayabilirsiniz.

Senaryoda Bir Sayfa Kaç Dakika?

Senaryo yazımında dakika hesabı yapmak da her senaristin asıl görevleri arasında yer alır. Senaryo, roman ya da öykü gibi uzunluğu yazarın hayal gücüne kalmış bir tür değildir. Yazdığınız senaryonun prodüksiyon ekipleri tarafından hayata geçirilecek olması, senaryonuzun belirli sınırlar dahilinde kalmasını zorunlu tutar. Bu sebeple de senaryolarınızı yazarken üzerinde çalıştığınız bölümün ya da filmin toplamda kaç dakika olacağına dikkat etmeniz gerekir.

Senaryonun dakika bazında uzunluğunu hesap etmek için ise ortalama olarak bir sayfayı bir dakika sürecek şekilde yazmanız gerekir. Peki bir sayfa senaryo her zaman bir dakika mı sürer? Bu sorunun yanıtı, tamamen yazma tarzınıza bağlıdır. Eğer sahne girişlerinde ve mizansenlerde uzun, gereksiz tasvirlere giriyorsanız, bir sayfanın bir dakika sürmesi pek mümkün değildir.

Örneğin yeni sahne açtığınız bir mekanı detaylı bir şekilde anlatıyor ya da karakterlerinizin duygularını tıpkı bir roman yazar gibi irdeliyorsanız, bir sayfalık senaryonun 10 saniye sürmesi dahi mümkündür. Bu sebeple size verilen kurallara uygun şekilde yazmanız, senaryolarınızın dakika hesabını doğru yapabilmeniz açısından da büyük önem taşır.

Senaryo Yazı Fontu Ne Olmalıdır?

Senaryo yazarken, font seçimini de doğru şekilde yapmanız gerekir. Yanlış bir font seçmeniz, senaryonuzu yazarken profesyonel olmayan bir görüntüye yol açmanıza ve format kaymaları yaşamanıza yol açabilir. Bu durum da senaryonuzun değerlendirilmesine olumsuz yönde etki eder ve harika sahneler yazsanız dahi istediğiniz sonuca ulaşamamanıza sebep olur. Bu yüzden, font seçimine dikkat etmeniz büyük önem taşır. Fransız – İtalyan senaryolarda en çok kullanılan font, Times New Roman’dır.

Kimi yazarlar Arial fontunu tercih etse de Avrupa Times New Roman kullanımı çok daha ağırlıklıdır. Amerikan formatı senaryolar ise ağırlıklı olarak Courier fontunun çeşitli versiyonlarıyla yazılır. En çok tercih edilen versiyonlar arasında ise Courier New öne çıkar. Fontun tercih edilmesindeki temel sebep, daktilo yazısını andırmasıdır.

Hem şekil hem de boyut olarak daktilo yazısına en yakın font olan Courier, Amerikan formatta yazılmış senaryoların daktiloyla yazılmış eski senaryolarla aynı şekilde değerlendirilmesine yardımcı olur ve bu sayede Holywood şirketlerinin kullandığı ortak kriterlerin devam ettirilebilmesini sağlar. Siz de senaryolarınızı yazarken kullanılan fontlara dikkat edebilir ve böylece yazdığınız eserin tüm profesyoneller tarafından rahatlıkla okunmasına katkıda bulunabilirsiniz.

Senaryo yazım sürecini sektörde yıllarca çalışan profesyonellerden eğitim ve yardım almanız, yazacağınız eserlerin kalitesini zirveye taşır. Yönetmen Dursun Gültekin’in online senaryo dersleri verdiği İstanbul Sinema Atölyesi’ne kayıt yaptırarak tüm detayları uzmanlardan öğrenebilir ve ilk senaryonuzu kısa sürede yazabilirsiniz.