Fransız Formatı Senaryo Nasıl Yazılır? [Detaylı Rehber}
Fransız Format
Merhaba senarist adayı! Bu kapsamlı yazıda Fransız Senaryo Formatı hakkında bir senaristin bilmesi gereken her şeyi öğrenecek, fransız formatı yazım biçimini temelinden kavrayacak ve yazı içinde bir fransız formatı senaryo örneği inceleyebileceksin. Ayrıca yazının sonunda çok işine yarayacak bir Fransız Senaryo Formatı Word dosyası da indirebileceksin. Fransız senaryo formatını iyice kavramak için yazıyı sonuna kadar okuman ve ardından Word dosyasını kullanarak bolca pratik yapman çok önemli.
İstanbul Sinema Atölyesi Blog’taki logline, sinopsis, tretman ve amerikan format gibi diğer bilgi dağarcığını pekiştirecek kıymetli yazıları da okuyabilirsin. Ama gerçek senaristliğe giden yolun bu işin derinliklerine inmek ve bolca uygulama yapıp hatalarını iyileştire iyileştire ilerlemek olduğunu unutma. İ.S.A. Online Senaryo Kursu‘nun yeni dönemine şimdi başvurabilirsin.
Hadi başlayalım!
Senaryo yazmak, pek çok farklı noktayı aynı anda düşünmeyi ve pek çok farklı kararı birbiriyle çelişmeyecek şekilde verebilmeyi gerektirir. Örneğin hikâyenizin akışında ihtiyaç duyduğunuz bir kreşendo, bütçe ya da başka sebeplerle kullanılamayabilir ve hem duyguyu hem de tempoyu bozmadan benzer bir kurgu oluşturmanız gerekebilir. Ya da birlikte çalıştığınız yapım ekibi, senaryoyu yazma şekliniz konusunda size özel taleplerde bulunabilir.
Bu nedenle, her senaristin hem Amerikan formatında hem de Fransız format şablonunda senaryo yazabilmesi son derece önemlidir. Peki Fransız format nedir? Fransız – İtalyan olarak da bilinen ve ismini Avrupa sinemasını var eden en önemli iki ülkeden alan format, Holywood dışında en çok kullanılan senaryo şablonudur. Türkiye’de de en çok kullanılan şablon olan Fransız format, kendine has pek çok avantaja sahiptir. Peki Fransız format nedir ve nasıl kullanılır?
Gelin bu detaylara birlikte göz atalım. Yazımızın devamında, Fransız format şeklinde hazırlanmış özel bir Word dosyası da bulabilirsiniz.
Senaryo Formatı Nedir?
Fransız format, dünya üzerinde genel olarak kullanılan iki temel senaryo formatından biridir. Senaryo yazımına yeni başlayan pek çok yeni senarist, formatlar konusunda kafa karışıklığı yaşayabilir. Bunun temel sebebi de piyasada satılan senaryo ve oyun metni örneği kitaplarıdır. Bu kitaplar, sayfalara daha fazla metin sığması ve baskının daha ucuza mâl olması için sayfadaki tüm satırları kullanır ve bu kitapların çoğunda mizansenler ve diyaloglar alt alta satırlar hâlinde verilir.
Oysa bu yazım şekli, piyasada kullanılan bir şablon değildir. Kimi tiyatro oyunlarında bu format tercih edilse de sinema ve televizyon senaryolarında bu şablonu kullanan bir profesyonele rastlamanız mümkün değildir.
Senaryo formatları, pek çok farklı amaç için özel olarak tasarlanmıştır. Film çekim süreci, çok fazla aşamadan oluşur ve bu aşamanın her birinde farklı birimler görev alır. Çekilmesine karar verilen bir senaryoyu okuyacak ve filme farklı katkılar sunacak kişilerin bazıları şöyledir:
- Yapımcı
- Uygulayıcı Yapımcı
- Yönetmen
- Yardımcı Yönetmen
- Oyuncu
- Cast Direktörü
- Prodüksiyon Amiri
- Yönetmen Yardımcısı
- Görüntü Yönetmeni
- Işık Şefi
Yukarıdaki listede yer alan görevlilerin her biri, senaryoyu kendi açısından inceler. Yani yapımcı, senaryonun kaç sahne olduğuyla ve ne kadar bütçeye mâl olacağıyla ilgilenirken görüntü yönetmeni ise hangi kamerayı kullanması gerektiğini, ne kadar ışığa ihtiyaç duyacağını inceler.
Oyuncular, kendi rollerini ve diğer rolleri karşılaştırırken yardımcı yönetmenler ise filmi en kısa sürede çekebilecekleri bir plan oluşturmak adına mekanları ve oyuncu sayılarını listeler. Senaryo formatının önemi de burada ortaya çıkar: hem Amerikan hem de Fransız format şekilleri, yukarıdaki herkesin kendi ihtiyaçlarını kolayca bulabilmesi amacıyla oluşturulmuştur.
Peki bu iki temel senaryo formatının özellikleri nelerdir ve nasıl kullanılırlar? Dilerseniz gelin, bu iki formatın detaylarına birlikte göz atalım.
Amerikan Formatı Nedir?
Amerikan format, isminden de anlaşılacağı üzere Amerika’da kullanılan ve sınırları son derece keskin bir şekilde belirlenmiş bir senaryo formatıdır. Holywood formatı olarak da bilinen Amerikan format, Fransız – İtalyan formatından farklı olarak sayfayı bir bütün olarak ele alır.
Amerikan format senaryoda mizansenler satırın tamamına yazılırken diyaloglar ise sayfanın tam ortasından geçtiği varsayılan hayali bir sütunun içine yazılır. Bu sayede Amerikan format senaryolar; yapım, reji ve cast ekibi üyelerinin tamamına istediği bilgiye kolayca ulaşabilme fırsatı sunar.
Amerikan format senaryolar, Courier New fontuyla 12 puntoda yazılır ve satır aralığı 1 birim olarak kullanılır. Bu ölçüler, senaryonun kaç dakikaya denk geleceğini belirlemek açısından da büyük önem taşır. Yukarıdaki ölçülere uygun şekilde yazılan senaryolarda 1 sayfa ortalama 1 dakikalık görüntü içerir.
Bu sebeple de Amerikan formatlı senaryolarda dakika hesabı yapılırken senaryonun sayfa sayısına bakılır. İyi ve doğru yazılmış bir senaryo, yaklaşık 5 dakikalık bir farkla filmin toplam süresini verir.
Senaryo formatları, senaryo yazım sürecinin yalnızca küçük bir parçasıdır. Amerikan format ile ilgili daha kapsamlı bilgi ve örneklere blogumuzdaki Amerikan Format Senaryo isimli yazı ile ulaşabilirsiniz.
Fransız Format Nedir?
Amerikan format hakkında kısaca bilgi verdiğimize göre, bu yazının ana konusu olan Fransız format türünü detaylı bir şekilde inceleyebiliriz. Fransız format hakkında detaylı bilgi vermeden önce, bu senaryo türünün neden önemli olduğunu açıklayalım.
Film sektöründe çalışmak isteyen herkesin, hatta set teknisyenlerinin ve çaycılarının bile bilmesi gereken birinci kural şudur: set demek, para demektir. Film çekiminde her bir dakika bile korkunç derecede maliyetlidir ve bu sebeple de vakitten tasarruf sağlayacak her bir detay, yapımcılar için büyük önem taşır.
Film maliyeti, astronomik bütçelerle çalışan Holywood için çok önemli olmayabilir ancak dünyanın geri kalan tüm ülkelerinde sette geçen bir dakika bile değerlidir.
Fransız formatın en büyük avantajı da hazırlık sürecinde ve sette geçirilen süreyi önemli ölçüde kısaltmasıdır. Peki bu nasıl olur? Bunu açıklamadan önce, Fransız format senaryonun nasıl yazıldığını konuşalım.
Fransız format senaryo yazımı, son derece basittir. İlk olarak sahnenin en üstüne tüm satırı kaplayacak şekilde sahne başlığı atılır. Sahne başlığında sahne numarası, sahnenin iç mi dış mı olduğu, sahne mekanı ve sahnenin gün mü gece mi olduğu bilgileri verilir. Bu detayların nasıl kullanıldığını aşağıdaki görselde görebilirsiniz.
Sahne başlığı atıldıktan sonra, sayfanın ortasından hayali bir dikey çizgi geçtiği varsayılır. Bu çizgi, görüntü ve ses satırlarını birbirinden kesin olarak ayırır. Çizginin solunda kalan taraf, görüntü sütunudur. Bu bölüme görüntüyle ilgili tüm bilgiler yazılır.
Yani mekan tasvirleri, mizansenler, sahnedeki gelişmeler ve görsel efektler için bu bölüm kullanılır. Sağ tarafa ise sesle ilgili tüm detaylar yazılır. Yani diyaloglar, diyalog mizansenleri, müzikler ve ses efektleri için sağ sütun kullanılır.
Mizansen ve ses sütunlarının kullanım şekillerindeki detaylar da son derece önemlidir. Örneğin, her iki sütun da yalnızca gerekli bilgiler için vardır ve tüm bilgilerin mümkün olan en kısa şekilde verilmesi gerekir. Unutmayın, vakit nakittir sözü sinemada tam anlamıyla gerçektir!
Mizansen yazarken mekân tasviri çok detaylı bir şekilde yapılmaz. Örneğin metruk bir ev tasvir ediyorsanız, “metruk, izbe, terk edilmiş bir ev” gibi kısa bir tasvir yeterlidir. Evin iç yapısı, hangi noktalarının dökülmüş olduğu, sıva rengi, yapı malzemesi gibi detaylara girmeniz hem boşu boşuna senaryo alanı harcamanıza yol açar hem de bu detayların gerçeğe dönüşme ihtimali bulunmadığı için herkes için vakit kaybı yaratır.
Mizansenlerde karakterlerin hareketleri kısmen yazılsa da saniye saniye yazılmasına gerek yoktur. Hatta çok detaylı yazılmış karakter mizansenleri, bazı oyuncuların büyük tepkisini çeker! Dustin Hoffman’ın kendisine gelen senaryolarda önce bu tarz satırları karaladığı ve senaryoyu daha sonra okuduğu bilinir. Robert de Niro da “Ben bir aktörüm, kukla değil” diyerek mizanseni çok detaylandırılmış senaryoları reddeder. Yani senaristin yalnızca kendi işini yapması ve oyuncuların işine gereğinden fazla karışmaması büyük önem taşır!
Sol tarafta asla yazmamanız gereken bir detay daha var: kamera hareketleri! Dünyanın en ünlü senaryo eğitmeni Robert McKee, senaristleri yönetmenin işine asla karışmama konusunda kesin bir dille uyarır. Eğer yazdığınız sahnenin yönetmenliğini de yapmayacaksanız, yönetmenin işine asla karışmamanızda yarar bulunur.
Her yönetmen farklı bir göze sahiptir ve tüm sahneleri kendi bilgisine ve tekniğine göre yorumlar. Bu sebeple de yönetmenler, senaryoda kamera hareketi, çekim açısı gibi detaylar görmekten hoşlanmaz. Bu tarz detaylar, yönetmenler için kafa karıştırıcı olur ve sahneyi nasıl yorumlamaları gerektiğini bulmalarını geciktirir.
Peki çekim hilesi gerektiren bazı özel durumlar kamera hareketi verilmeden nasıl yazılır? Son dönemde yıldızı yeniden parlayan sitcom klasiği Friends’in final bölümünü ele alalım.
— İzlemeyenler için Ağır Spoiler İçerir —
Dizinin final bölümünde Ross, Rachel’ı havaalanından geri döndürmeye gider ancak Rachel uçağa binmek zorunda olduğunu söyleyerek gider. Ross, eve döndüğünde telesekreterinde Rachel’ın mesajını duyar. Rachel telefonda Ross’a “Seni seviyorum, tanrım ben ne yapıyorum?” der ve hostese uçaktan inmek istediğini söyler. Ross, konuşmanın devamını heyecanla dinlerken kayıt sona erer. Kamera Ross’u yakın plan gösterir, Ross “Uçaktan indi mi? İndi mi?” diye sorar.
O sırada Ross arkasından “İndi” diye bir ses duyar, görüntü genel resme geçer ve Rachel’ın kapıda olduğunu görürüz. Bu sahnede, senarist eli değmiş sürprizli bir anlatım vardır ancak esprinin anlaşılabilmesi için kameranın bir noktada Ross’a yakın plan yapması şarttır.
Peki bu tarz sahneler nasıl yazılır? Basit bir şekilde detay vererek sahneyi toparlayabilirsiniz. Mizansenlerinizi kamera açısına karışmadan yazarken “burada kapıyı görmeyiz”, Rachel’ı ilk kez gördüğümüz an ise “Rachel’ı Ross’la birlikte görürüz“ gibi notlar düşerek derdinizi yönetmene tam olarak anlatabilirsiniz.
— Spoiler Bitti —
Gelelim sağ tarafa…
Sağ tarafta da uymanız gereken kurallar vardır. Sütunun en başına karakterin ismi büyük harfle yazılır ve yanına iki nokta ya da konuşma çizgisi konur. Bu alanda, karakterin duygusuna dair kısa bilgiler verilebilir. Parantez içinde “durgun, şaşkın, korkmuş” gibi kısa ifadeler kullanabilirsiniz. Ayrıca noktalama işaretine de azami özen göstermeniz gerekir. Kısa es için virgül, uzun bir es için üç nokta kullanabilirsiniz.
Sağ tarafta müzik ve efektleri büyük harfle yazmanız, karışıklığın önlenmesi açısından faydalıdır. Ancak bu konuda da aşırıya kaçmamanız gerekir. Müzikleri ve efektleri “duygusal müzik”, “neşeli müzik”, “korkutucu efekt” gibi kısa şekilde tanımlayabilirsiniz.
Eğer uzun süredir devam eden ve soundtrack listesi belli olan bir dizi için çalışıyorsanız, yapımın müzikleri arasından birinin ismini yazmanız da mümkündür elbette. Ancak telifi yapım şirketine ait olmayan bir şarkıyı yazmanız, muhtemelen hayal kırıklığıyla sonuçlanacaktır. Eğer yazdığınız senaryoda geçmesini özellikle istediğiniz şarkılar varsa, bunu senaryoya yazmadan önce yapımcınızla görüşmenizde yarar bulunur.
Aksi taktirde istediğiniz şarkı filmde kullanılmayabilir ve daha kötüsü, müziğin telif haklarının satın alındığını zanneden kurgu yönetmeni müziği sahneye ekleyip yapımcınızın telif krizi yaşamasına yol açabilir!
Fransız formatı, genel hatlarıyla bu şekilde yazılır. Peki yukarıda bahsettiğimiz avantajlar nasıl sağlanır? Hadi biraz da bu noktayı konuşalım.
Senaryo yazımının profesyonel detaylarını ve senaryo formatlarının yönetmenler için önemini öğrenmek için, İstanbul Sinema Atölyesi’ne hemen kayıt olabilirsiniz!
Fransız Format Senaryo Neden Faydalıdır?
Fransız format senaryo, tüm detayların tek bir bakışta ayrı ayrı bulunabilmesini sağlar. Örneğin bir oyuncu, sayfaya kısaca göz atarak kendisine ait tüm replikleri kolayca tespit edebilir. Bir yönetmen de senaryoyu detaylı bir şekilde incelemeden kaç sahne çekeceğini, sahnelerde ne gibi detaylar olacağını ve nasıl bir ekipman kullanması gerektiğini üç aşağı beş yukarı şekilde öğrenebilir.
Film çekimlerinde görev alan pek çok kişi, senaryo üzerine not almayı sever. Yardımcı yönetmenler, sahne üzerine oyuncu trafiklerini yazar. Kostümcüler, kostüm devamlılıklarını yine senaryoya not alır. Yönetmenler, ön hazırlık sürecinde senaryoya akıllarındaki çekim açılarını ve planları yazmak ister. Fransız format, okuyucuya geniş boşluklar sunduğu için bunun için de idealdir.
Fransız formatın bir diğer faydası ise şudur: sette çalışan hemen hemen herkes, senaryoyu çalışma boyunca yanında taşımak ister ve bunun en pratik yolu da senaryoyu ikiye katlayıp bir cebe sığdırmaktır. Bildiniz! Fransız formatlı senaryolar, ikiye katlandıklarında da pratik bir şekilde okunabilir. İşi yalnızca mizansenlerle olan bir set çalışanı, senaryoyu açmaya gerek kalmadan istediği bilgiye kolayca ulaşabilir.
Ya da bir oyuncu, repliklerini ezberlerken senaryoyu katlayarak yalnızca diyalog satırlarını görebilir. Bu işlemler, basit gibi görünse de set çalışanlarına çok sayıda dakika kazandırır ve bu dakikalar da yapım bütçesine tasarruf olarak yansır!
Senaryo Yazı Fontu Ne Olmalıdır?
Fransız formatta senaryo yazı fontu, ağırlıklı olarak Times New Roman’dır. Times New Roman, çok kolay okunabilen bir font olması sayesinde göz yormaz ve kafa karışıklığına yol açmaz. Senaryoda kullanılan ideal punto ise 12’dir. Kimi senaristler 14 puntoyu tercih etse de 14 punto, 1 sayfa – 1 dakika eşitliğinin bozulmasına yol açabilir ve bu durum da hem yapım hem de set çalışanlarında kafa karışıklığına yol açar. Eğer gerçek bir senaryo örneği görmek istiyorsanız, “Fransız format senaryo örneği” ya da “Fransız format senaryo örneği PDF” yazarak internet araştırması yapabilirsiniz. Ya da aşağıdaki görseli inceleyebilirsiniz.
Fransız Formatı Senaryo Yazma Programı
Fransız format senaryo, basit bir şablona sahip olması sayesinde her türlü yazı programında kolaylıkla uygulanabilir. Fransız senaryo formatı Word için son derece uygun bir şekle sahiptir ve basit ayarlamalar yapılarak Word programlarında rahatça yazılabilir. Eğer pratik bir şablon arıyorsanız ve “Fransız senaryo formatı Word indir” gibi kelimelerle yaptığınız aramalardan sonuç alamadıysanız, sizin için hazırladığımız şablonları indirebilirsiniz.
Fransız senaryo formatı Word şablonu için burayı tıklayın.
Amerikan senaryo formatı Word şablonu için burayı tıklayın.
Amerikan formatı senaryo yazımı için Final Draft ve Celtx gibi programlardan da yararlanabilirsiniz.
Senaryo Örnekleri
“Senaryo nasıl yazılır” sorusunu soran ve senaryo formatları hakkında detaylı bilgi sahibi olmak isteyen herkesin gerçek bir senarist tarafından yazılmış orijinal bir çekim senaryosu incelemesi son derece önemlidir. Film senaryosu ve dizi senaryosu örnekleri, kimi zaman internette bulunamayabilir. Bulacağınız bazı senaryolar ise hayranlar tarafından oluşturulmuş transkriptler, yani izlendikten sonra sahneye göre oluşturulmuş tekrar yazımlar olabilir.
Transkripsiyonla yazılmış senaryolar, gerçek bir senarist tarafından yazılmadıkları için size istediğiniz bilgileri vermeyebilir ve kafanızın karışmasına yol açabilir.
Bu tarz sorunlar yaşamamak için, aşağıdaki gerçek Fransız format senaryo örneğini inceleyebilirsiniz.
Fransız Format Senaryo Örneği Word
Fransız Format Senaryo Örneği Word dosyasını buradan indirin.
Senaryo formatları, senaryo yazımının yalnızca küçük bir kısmıdır ve gerçek bir senaristin çok daha detaylı ve derin bilgilere sahip olması gerekir. 144 saati aşan ve bir yıl süren derin bir senaryo yazarlığı eğitimi almak için şimdi İ.S.A. Online Senaryo Kursu’na başvurun.