Logline
Logline nedir? Logline nasıl yazılır? Logline örnekleri…
Merhaba! Bu yazıda logline‘ın ne olduğunu, nasıl yazıldığını detaylı biçimde okuyacak, kavrayacak ve Godfather, Eşkıya, Prestij gibi iyi bildiğiniz filmlerin profesyonel bir senarist tarafından yazılmış logline örneklerini inceleyeceksiniz.
Logline: Senaryonun Çıkış Noktası
Senaryo, pek çok kişi tarafından ilhamla, edebiyata yatkınlıkla ve geniş hayal gücüyle ilişkilendirilir ve senaristliğin mühendislik bölümü genellikle hafife alınır. Siz de böyle mi düşünüyorsunuz? O zaman hemen vazgeçin ve işin matematik kısmına odaklanmaya şimdiden başlayın!
Esasında, yukarıda sayılanların hepsi doğrudur: iyi bir senaristin çevresinden ve hayattan esin alması, edebiyat hakkında donanım kazanması ve geniş bir hayal gücüne sahip olması son derece önemlidir. Ancak senaryo, bunların hiçbiri değildir! Bir film ya da dizi projesi oluşturmak, tıpkı eksiksiz bir mekanizma oluşturmak gibi çok katmanlı ve detaylı bir çalışmadır. Senaryo yazımının ilk katmanı ise “logline”, yani “seyir hattı”dır.
Hikâye cümlesi olarak da bilinen logline, bir projenin değerli olup olmadığını saniyeler içinde anlamanıza yardımcı olur. Detayları merak ediyor musunuz? İşte “logline nedir”, “tagline nedir” ve “logline film senaryolarında nasıl kullanılır” sorularının detaylı yanıtları!
Logline Nedir?
Logline nedir sorusuna yanıt vermeden önce, senaryo yazım sürecini biraz daha detaylandırmak yerinde olacaktır. Senaryo, yukarıda da okuduğunuz üzere pek çok farklı aşamadan geçerek olgunlaşır ve ancak tüm aşamalar başarılı bir şekilde tamamlanırsa gerçek bir değer taşır. Bu aşamalar ise şu şekildedir:
İlk önce çatışma ve aksiyon potansiyeli taşıyan heyecan verici bir fikir bulunur,
Bulunan fikir, logline film cümlesine dönüştürülür,
Hikâye cümlesi, üç perde şeklinde detaylandırılarak sinopsis hâline getirilir,
Yazılan sinopsis, sahnelere bölünerek tretmanlaştırılır,
Tretman son hâlini aldıktan sonra tüm detaylar eklenerek çekim senaryosu yazılır.
Yukarıdaki basamakların tümü, projenizin gerçekten etkileyici olup olmadığını anlamanız için bir kalite kontrol eşidir. Bir diğer ifadeyle senaryo, arka arkaya çok sayıda deneme ve yanılmadan sonra yazılır. Özgün senaryo yazarlığıyla öne çıkan Woody Allen, başarılı olmuş sinema filmlerinin senaryolarını defalarca baştan yazdığını ifade eder. Bu durum, esasında pek çok senarist için geçerlidir.
Evet, dünya sinema tarihinde Sylvester Stallone tarafından 4 günde yazılan ve ilk taslağıyla çekilip Oscar ödülü kazanan Rocky gibi mucizevi filmler de vardır ancak bu, şansınızın her zaman aynı şekilde yaver gideceği anlamına gelmez. Daha da dürüst olmak gerekirse, senaryonuzdaki tüm parçaların ilk denemede kusursuz bir şekilde yerli yerine oturması ve büyüleyici bir bütün oluşturması, çok nadiren denk gelecek bir mucizedir ve yüz binlerce senarist içinden yalnızca birkaçı bu şansı yaşar! Geri kalan tüm başarılı senaryolar, büyük bir çalışmanın ürünüdür!
Senaryoda Logline Nedir?
Şimdi aklınızdan tek bir soru geçiyor olmalı: bütün bu bilgilerin logline kavramıyla ilişkisi ne? Logline, yukarıdaki sıralamadaki ikinci basamaktır. Yani parlak bir fikrin tek bir cümlede ifade edilmesidir. Parlak bir fikir her an herkesin aklına gelebilir ancak o fikri bir senaryo adayı hâline getirmek için logline yazmayı bilmeniz gerekir!
Logline kavramının ne olduğu, dünyaca ünlü Star Wars serisi üzerinden kolayca açıklanabilir. Bir an için George Lucas olduğunuzu hayal edin: tarih, 1970’li yılların başları ve sinemada çığır açmak gibi bir hedefiniz var. Günün birinde, aklınıza parlak bir fikir gelir: uzayda geçen bir savaş filmi yapmak!
Parlak fikir, bu kadar basittir. Gördüğünüz gibi içinde efsanevi Darth Vader karakteri yok, tüm dünyanın hayranlığını kazanan Prenses Leia yok, son jedi Luke Skywalker ve Master Yoda
yok. Yani bir diğer ifadeyle, Star Wars’a karakterini kazanan hiçbir detay yok! Yalnızca, uzay ve savaş olacağı belirlenmiş durumda. Haliyle, bu parlak fikir çok da çarpıcı değil! Aynı şartları karşılayan ne kadar çok film ve dizi var ve ne kadar büyük bir kısmı başarısız, değil mi? Bir çırpıda onlarca utanç verici uzay filmi sayılabilir. İşte logline, bu başarısızlığın önüne geçen ve projenize özgün bir karakter kazandıran adımdır.
Çekilen ilk Star Wars filmi olan “A New Hope”un hikâye cümlesini ele alalım.
“Farklı medeniyetlerin bulunduğu evrende, iyiler ve kötüler sonsuz bir savaş içindedir ve iyiliğin son temsilcisi, kötülüğün efendisini yenmek üzere kolları sıvar.” Parlak fikirden ne kadar farklı, değil mi? Asla unutmayın: logline, projenizin heyecan verici ve benzersiz hâle gelmeye başladığı yerdir.
Logline Film Senaryosunda Nasıl Kullanılır?
Senaryoyu bir mühendislik çalışması olarak değil de ilham ve edebiyatın kombinasyonu olarak değerlendiren kişiler, akıllarına parlak bir fikir geldiğinde logline sinopsis aşamalarını atlayıp doğrudan tretman hatta senaryo yazımına geçebilir. Bu durum da kontrolsüzce yazılmış, yeterince düşünülmemiş ve hâliyle tatmin edici olmaktan çok uzak sonuçlar doğurur.
Senaryo yazımını bir binanın inşasına benzetirsek, logline ve sinosis adımları binanın temelidir. Temeliniz ne kadar güçlü olursa, binanız da o kadar sağlam durur. Çok yetenekli ama altyapı eğitimi almamış bir futbolcu düşünün: ne zaman pas atacağını, ne zaman şut çekeceğini, ne zaman pres yapacağını bilemez ve takımı için hiçbir fayda sağlayamaz, değil mi? Ya da altyapısı olmayan bir şehir, ne kadar güzel binalarla süslenirse süslensin kalabalık bir nüfusa yeterli gelemez. İşte logline, senaryo yazımında bu altyapı çalışmalarının gerçekleştirildiği ve senaryonuzun yetkinlik kazandığı aşamadır.
Logline, hikâyenizin taşıdığı çatışma potansiyelini gözler önüne serer ve projenizin değerli olup olmadığını ortaya koyar. İyi bir logline, dinleyen herkesi heyecanlandırır ve meraklandırır. Eğer oluşturduğunuz logline, akıllarda “sonra ne olacak” sorusu oluşturmuyorsa, başa dönüp daha iyi bir logline bulmanız gerekiyor demektir! Yukarıda verdiğimiz Rocky örneğine geri dönelim. Bu projedeki parlak fikir, varoşlarda yaşayan, saf ama iyi niyetli bir boksörün dramatik hikâyesini anlatmaktır. Gayet güzel, ama bu potansiyel nasıl hikâyeleşir?
Bu sorunun yanıtı için filmin hikâye cümlesine kulak verelim:
“Sempati toplamak için amatör bir boksörle gösteri maçı yapmaya karar veren dünya ağır sıklet boks şampiyonu Apollo Creed, Pennysylvania varoşlarında yaşayan amatör bir boksör olan Rocky Balboa’yı kendisine rakip seçer.”
Böylece proje, kafalarda soru işareti oluşturmaya başlar. Dünya ağır sıklet boks şampiyonuyla varoşlarda yaşayan başarısız bir amatörün maçı mı? Böyle bir maç nasıl bitebilir ki? Maçı Apollo Creed kazanırsa fazla düz bir son olmaz mı? Maçı Rocky Balboa kazanırsa bu da çok abartılı olur? Bu çatışma nasıl mantıklı bir şekilde çözülür? Bu projenin sonunu mutlaka öğrenmeliyim!
İşte iyi bir logline, sinema filmlerinde de dizilerde de bu şekilde kullanılır. Logline, ilk olarak senaristi projeyi yazmaya, sonrasında yapımcıyı projeyi hayata geçirmeye iknâ eder. İzleyicilerin büyük bölümü de seyredecekleri filmi seçerken film tanıtımında basına duyurulan hikâye cümlesine göre karar verir.
Logline Nasıl Yazılır?
Tüm hikâyelerin can damarı, çatışma kavramıdır. Ünlü gerilim filmi üstadı Alfred Hitchcock, çatışma kavramının önemini şöyle açıklar: “Eğer yarattığınız düşman karakteri güçlüyse, filminiz de güçlüdür.”
Alfred Hitchcock’un bu cümlesindeki “düşman” ifadesi filmin çatışmasını ifade eder ancak her senaryoda ete kemiğe bürünmüş kötücül bir düşman olması gerekmez. Kimi zaman hava koşulları, yaşamsal imkânsızlıklar, insani açmazlar da düşman hâline gelerek karakteriniz için büyük bir çatışma doğurabilir.
Çatışma kavramını basitçe açıklamak için klasiklerden yararlanabiliriz. En basiti, William Shakespeare’in meşhur “Romeo ve Juliet” eseridir. Düşman ailelerin çocukları arasındaki imkânsız aşk. Bu kadar basit! Bu çatışma her ne kadar artık komedi unsuru hâline gelecek kadar klişe olsa da, teorik olarak çatışma kavramını kusursuz bir şekilde açıklar. Hikâyenizin ana karakteriyle hedefi arasına doğrudan ya da dolaylı yoldan girecek tüm unsurlar, çatışmadır.
Logline yazarken, mutlaka oluşturacağınız hikâyenin çatışmasını belirtmeniz gerekir. Daha da net ifade etmek gerekirse, logline bir projenin çatışmasının özetidir. Hikâyenizdeki karakterlerin, senaryonuzun geçtiği evrenin ve zamanın hiçbir önemi yoktur. Hikâye cümlenize güçlü bir çatışma koyabilirseniz, projeniz bir sonraki aşamaya, yani sinopsis yazımına geçmeye hazır demektir.
Peki, Sinopsis Nedir?
Logline yazarken, aklınıza çok sayıda detay gelebilir ve bütün bu detayları tek bir cümleye sığdırmak kimi zaman çok zor olabilir. Peki bu sorunu nasıl aşabilirsiniz? Basit: o detayları yazmayarak! Hikâyenizle ilgili detayların yeri, sinopsis ve tretmandır. Logline, yalnızca filminizin ana izleğini kısaca belirttiğiniz detaysız, tek bir cümledir. Peki sinopsis nedir? Sinopsis, çeyrek sayfa ile bir sayfa arasında değişen bir film özetidir. Sinopsis, logline’a kıyasla daha fazla detay barındırır ve filminizin dönüm noktalarını okura aktarır.
Sinopsis Nasıl Yapılır?
Logline aşamasından sonra geçeceğiniz sinopsis yazımı, son derece önemli bir çalışmadır. Senaryonuzun tamamlanıp tamamlanmayacağı dahi sinopsis aşamasında belli olur. Eğer sinopsisin nasıl yazılması gerektiğini merak ediyorsanız, detaylı bilgiye buradan (LİNK) ulaşabilirsiniz.
Logline Examples Ne Demek?
Eğer senaryo yazımını kendi kendinize öğrenmeyi deniyor ve internette arama yaparak kaynaklar bulmaya çalışıyorsanız, “Logline examples” ve “logline in screenwriting” ifadeleriyle mutlaka karşılaşırsınız. Logline examples, “hikâye cümlesi örnekleri” demektir ve İngilizce bilmiyorsanız, bu anahtar kelimeyle bulacağınız örnekler sizin için çok faydalı olmayabilir. Senaryo yazımını internet üzerinden öğrenmek için, İstanbul Sinema Atölyesi’nin online webinarlarına katılabilirsiniz.
Tretman Kaç Sayfa Yazılmalıdır?
Logline bulma aşamasına gelmiş bir senarist adayının senaryo yazımındaki diğer adımlar hakkında da bilgi sahibi olması büyük önem taşır. Henüz senaryo yazımının ikinci basamağında olsanız da, ileride sizi neler beklediğini bilmeniz gerekir. Bu sebeple, tretman konusuna da kısaca değinmek faydalı olacaktır. Tretman, sinopsisle çekim senaryosu arasındaki basamaktır ve senaryoya dair bütün problemlerin bu noktada çözülmesi gerekir. Başarılı bir tretman, senaryo yazımına yalnızca küçük detaylar bırakır. Hikâyenin çok katmanlı yapısının tretman üzerinden rahatlıkla okunabilmesi gerekir.
Tretman, tıpkı senaryo gibi sahnelere bölünmüş ve detaylandırılmış bir çalışmadır ve tretmanı okuyan kişi, proje detaylarının neredeyse tamamına hâkim olur. Tretmanın senaryodan temel farkı, diyalog ve detay hareket içermemesidir. Örnek olarak Fight Club filmini ele alalım. Edward Norton tarafından canlandırılan “Narrator” yani “Anlatıcı” karakteriyle Brad Pitt’in hayat verdiği Tyler Durden karakterlerinin meşhur ilk kavga sahnesi, tretmanda muhtemelen şöyledir: “Tyler, Narrator’a kavga etmeleri için ısrar eder ve birbirlerini yumruklamaya başlarlar.” Bu sahneye ritmini ve duygusunu veren detaylar ise senaryo safhasında eklenmiştir.
Tretmanda her sahnenin ayrı ayrı tasvir edilmesi; mekan, zaman, sahnede bulunan karakterler ve sahne içinde gerçekleşen olaylar hakkında bilgi verilmesi gerekir. Peki tretman kaç sayfa yazılmalıdır? Türkiye’de faaliyet gösteren Senaristbir gibi senarist dernekleri, tretman konusuna çeşitli standartlar getirmeye çalışsa da bu konu hala yoruma açıktır. 90 dakikalık bir senaryo için 25 ila 40 sayfa arasında tretman yazılması ideal görünse de koşullara bağlı olarak daha kısa ya da uzun tretmanlar yazılabilir.
Bu konunun sebeplerini açmakta da yarar bulunur. Tretman, temel olarak üç farklı amaçla kullanılır. Bunlardan ilki, çekim senaryosunun eksiksiz bir şekilde yazılabilmesidir. Hikâyenin çatışmasını, temposunu, karakter dönüşümünü ve dönüm noktalarını çözmüş bir tretman, senaryo yazımını son derece kolaylaştırır.
Tretman yazımının ikinci amacı ise tıpkı logline ve sinopsis örneklerinde olduğu gibi yapımcı ve yönetmene çekilecek projeyi az zamanda etkili bir şekilde anlatabilmektir. Pek az yapımcı
ve yönetmen, kendisine sunulan projeyi senaryodan okumaya başlar. Çoğunlukla ilk olarak sinopsis okunur ve eğer hikâyede potansiyel görülürse senaryo dilinin anlaşılması için tretman okunur.
Tretmanın üçüncü işlevi ise senaryo gruplarında ortaya çıkar. Özellikle diziler, kısa sürede çok fazla iş yükü gerektirdiği için kalabalık gruplarca yazılır ve bu gruplarda hikâye, tretman ve diyalog yazımı gibi farklı görevler, ayrı senaristler tarafından üstlenilir. Senaryo grubunda tretman yazan kişinin görevi, diyalog yazarına mümkün olduğunca az iş bırakmaktır. Bu sebeple de ideal bir tretmanın uzunluğu, amacına göre değişir. Yapımcılara sunulacak tretmanların kısa ve etkili olması önemliyken senaristin kendisi ya da diyalog yazarı için hazırladığı tretmanların ise daha detaylı ve uzun olması tercih edilir.
Tretman kavramını daha detaylı öğrenmek isterseniz “Tretman nedir, nasıl yazılır?” konulu yazımızı okuyabilirsiniz.
Logline Örnekleri
Sinopsis ve tretman kavramlarına kısaca değindiğimize ve logline ile hangi aşamalara ön hazırlık yapıldığını anlattığımıza göre, asıl konumuza dönebiliriz. Logline formülü nedir? Bu konu, çok iyi bildiğiniz bazı logline örnekleri ile açıklanabilir. İşte formül çalışması yapabileceğiniz bazı logline örnekleri…
Logline Örnekleri
Godfather: Logline
Amerika’daki İtalyan mafyasının lideri Vito Carleone, şehirdeki uyuşturucu şebekesine karşı çıkınca düşmanları tarafından öldürülür ve yerine, suçla hiçbir ilişkisi olmayan iyi huylu oğlu Michael Carleone geçer.
Eşkıya: Logline
35 yılını hapiste geçiren eşkıya Baran, kendisini ihbar eden ve sevdiği kadını kaçıran Berfo’yu bulmak üzere İstanbul’a gelir ancak Berfo, aradan geçen yıllarda Türkiye’nin en büyük iş adamlarından biri olmuştur.
The Prestige: Logline
Sihirbaz Alfred Borden, birlikte çalıştığı Robert Angier’in eşinin sahnede ölmesine yol açar ve iki sihirbaz arasında hiçbir kuralın tanınmayacağı ölümcül bir rekabet başlar.
Citizen Kane Logline
Amerika’nın en ünlü vatandaşı iş adamı Charles Foster Kane, lüks malikanesinde son nefesini verirken “Rosebud” kelimesini sarf eder; peki bu kadar ünlü bir iş adamının son sözü, ne anlama gelmektedir?
Saving Private Ryan Logline
İkinci Dünya Savaşı’nda dört oğlundan üçünü kaybeden bir kadın, dördüncü oğlunun sağ salim evine dönmesi için Amerika Başkanı’na yalvarır: Amerikan başkanı kararı verir, kadının dördüncü oğlu James Ryan, özel bir ekip tarafından bulunarak evine geri götürülecektir.
Lion King Logline
Afrika düzlüklerinin kralı aslan Mufasa’nın Simba isimli bir oğlu dünyaya gelir, ne var ki krallık hayalleri kuran kötücül kardeşi Scar, Simba’nın doğumundan hiç memnun olmayacaktır.
Silence of the Lambs Logline
Genç FBI ajanı Clarice Sterling, kurbanlarına çeşitli işkenceler uygulayan seri bir katili yakalamak üzere görevlendirilir; Sterling’in yardım alacağı kişi ise bir diğer psikopat seri katil olan Hannibal Lecter’dır.
Her Şey Çok Güzel Olacak Logline
Yıllardır görüşmeyen iki kardeş olan Altan ve Nuri, yıllar sonra Taksim’de bir kavgada tekrar karşılaşır ancak Altan, abisinin çalıştığı ilaç deposunu gizlice soyunca ikisi için de zor günler başlar.
Yukarıdaki örneklerden de anlayacağınız üzere, iyi bir logline elde etmenin formülü şudur:
Hikâye cümlesinin projenizi kısaca tanımlaması gerekir,
Hikâyenin taşıdığı çatışmayı kısaca özetlemelidir,
Duyan herkeste merak uyandırmalıdır,
Senaryo önermesine atıfta bulunmalıdır.
Peki Senaryo Önermesi Nedir?
Senaryo önermesi mi? Bu da nereden çıktı, değil mi? Bu konu da ayrı bir başlık altında incelenmesi gereken detaylar arasında, ancak şu an kısaca bahsetmekte yarar bulunur. İyi ve başarılı bir senaryonun mutlaka bir önermeye, bir alt metne sahip olması gerekir. Piyasa koşulları sebebiyle herhangi bir alt metni bulunmayan, yalnızca seyirciyi güldürmeyi ya da heyecanlandırmayı hedefleyen filmler çekilse de önerme hâlen son derece önemlidir.
Senaryo önermesi kavramı için hikâyenin ana fikri denebilir. Pek çok senaryo gurusu, yalnızca anlatmak istediği bir derdi, bir meselesi olan kişilerin iyi senarist olabileceğini öne sürer ve senaryo önermesi, toplumla paylaşmak istediğiniz bu derdinizden oluşur. Logline oluşturmaya başlamadan önce kendinize şunları mutlaka sorun: bu senaryoyu neden yazmak istiyorum? Bu senaryoyla ne anlatmak istiyorum? Bu sorulara vereceğiniz yanıtlar, logline kalitenizi doğrudan etkiler.
Tagline Nedir?
Logline kavramıyla ilgili araştırma yapan senarist adayları, tagline kavramıyla da karşılaşabilir. Peki tagline nedir? Bu kavram için kısaca “slogan” denebilir. Senaryo yazımında cazibe yaratmak, en az iyi bir mühendislik çalışması yapmak kadar önemlidir.
Daha önce de bahsettiğimiz üzere iyi bir senaristin daima cazibe oluşturarak önce yapımcı ve yönetmenleri projesini okumaya, sonra da izleyiciyi filmini seyretmeye ikna etmesi gerekir. Bu aşamada tagline örnekleri de önemli bir görev üstlenir. Filmin temasına ya da temel konusuna dair etkili bir slogan, dikkat çekme açısından senariste büyük avantaj sağlar.
Tagline Örnekleri
Tagline örnekleri, kimi zaman filmin önüne bile geçebilir. Örneğin yıllardır IMDb’de birinci sırada yer alan The Shawshank Redemption filminin sloganı şudur: “Korku seni tutsak eder, umut ise özgürleştirir.” Etkileyici, değil mi? Altı doldurulduğu sürece, böyle çarpıcı bir tagline ifadesinin akıldan çıkması pek mümkün değildir.
Tagline cümleleri, kimi zaman iddialı vaatlerde de bulunabilir. Efsanevi rock yıldızı Freddie Mercury’nin hayatını konu edinen Bohemian Rhapsody filminin sloganı şu şekildedir: “Müziklerinden daha sıradışı bir şey varsa, o da onun hikâyesi.”
Tagline cümleleri, senaristler için iyi bir motivasyon kaynağı olabilir. Siz de etkileyici tagline cümleleri bularak senaryonuzu yazma konusunda kendinizi heyecanlandırabilirsiniz. Yine de işin reklam ve tanıtım kısmının büyüsüne kapılmadan önce, senaryo yazım aşamalarını eksiksiz bir şekilde yerine getirmenizde yarar bulunur.